Кӑвайт умӗнчи юрӑсем, ҫӗнӗ юлташсем

 

Пишпÿлек районӗнче икӗ кунлӑх турслет унта хутшӑнакансем пурте пӗр-пӗринпе тачӑ ҫыхӑнса тӑнине, туслашнине кӑтартса пачӗ.

Иртнӗ шӑматкун вӑрман уҫланкинче, Пишпÿлекпе юнашар вырнаçнă Николаевский ҫӑлкуҫӗнчен инҫех мар, питӗ шавлӑ пулчӗ. Майӑн 17-мӗшӗнче районти вӑтам шкулсенче вӗренекенсен ҫулленхи районти туризм слетне хутшӑнакансем унта пухăнчĕç. Ирех ӑшӑ ҫанталӑк слет ҫыннисене ҫап-ҫутӑ хӗвелпе тата ӑшӑ кунпа савӑнтарчӗ. Районти «Спорт туризмӗ» ӑмӑртӑва 15 команда хутшӑннӑ: аслисен ҫичӗ команди тата кӗҫӗн ҫулти ушкӑнӑн сакӑр команди килнӗ. Кашни команда сакӑр ҫынран тӑнӑ. Ачасем ҫавӑнтах канма тата кӑвайт чӗртме вырӑн хатӗрлеме тытӑнчӗҫ, палаткӑсем — чӑн-чӑн туристӑн обязательнӑй атрибучӗсем лартрӗҫ. Хӑйсен йӑлине йӗркелесе, вырӑнти вырӑнсемпе хӑвӑрт паллашнӑ хыҫҫӑн слет ҫыннисем пӗрлехи линейка пуҫтарӑнчĕç.

Мероприяти йӗркелекенсемпе ачасен слетне савӑнӑҫлӑ уҫнӑ чухне район администраци пуҫлӑхӗн социаллӑ ыйтусемпе тата кадрсем енӗпе ĕçлекен ҫумӗ Алексей Александрович Данилов саламларӗ, пурне те ырӑ кӑмӑл, ӑшӑ хӗвеллӗ ҫанталӑк, ӑмӑртусенче ӑнӑҫу, ҫутҫанталӑкра лайӑх кану, ҫӗнӗ паллашу сунчӗ. Йӑлана кӗнӗ слета Раҫҫей Федерацийӗн тата Пушкӑрт Республикин патшалăх ялавĕсене çеклессипе тата Гимнӗсемпе уҫрĕç. Ялавсене ҫӗклеме пӗлтӗрхи слет ҫӗнтерӳҫĕ-командăна чыс пÿрчĕ. Флагштоксем патне Хушăлкари вӑтам шкулти аслӑ тата кӗҫӗн ҫулсенчи ушкӑнсен капитанӗсем тухрӗҫ.

Ҫамрӑк туристсен ӑмӑртӑвӗ икӗ кун хушшинче тата темиҫе тапхӑртан тӑрать. Ачасен чӑрмавсен тӑрӑхӗ урлӑ каҫмалла, «Хӑрушсӑрлӑх шкулӗ» тапхӑрта хӑйсен хӑнӑхӑвӗсене кӑтартмалла, тавралӑха пӑхса ҫаврӑннӑ чухне кӗтмен ҫӗртен тата вӑрманти илӗртӳллӗ сукмакпа каймалла. Интереслӗ те культурӑллӑ йӑпану тулăх программи: ӳкерчӗксемпе туризм юррисен конкурсӗсене те пӑхса хӑварнӑ.

Пулас ӑмӑрту программипе паллашнӑ хыҫҫӑн ҫамрӑк туристсемпе спорт ӑмӑртӑвӗсене хутшӑнакансем хӑйсен палатка лагерӗсене саланчӗҫ. Унта вӗсене хирти условисенче кӑвайт ҫинче пӗҫернӗ тутлӑ та тутӑ апат кӗтрĕ. Паллах, курӑкран вĕретнĕ тутлӑ чей те. Уҫӑ сывлӑшра яланах çиес килет, кирек мӗнле апат та тутлӑрах пек туйӑнать. Хырӑмӗсем кӑштах выҫнӑ, аппетитне тӑрантарнӑ арҫын ачасемпе хӗрачасем апат ҫинӗ хыҫҫӑн конкурссене хатӗрленме пуҫларӗҫ. Малтанхи кун тулли те усӑллӑ пулчӗ.

Ӑмӑрту чӑрмавсен тӑрӑхне ҫӗнтерессинчен пуҫланчӗ, кунта ачасем тӗрлӗ ҫыхӑра хӑйсен ӑсталӑхӗпе тавҫӑрулӑхне кӑтартрĕç. Ҫамрӑк туристсем мӗн тӗрлӗ тӗссене пӗлмеҫҫӗ иккен — ку булинь, саккӑр, йӑранасем, хирӗҫ килекен. Пур тӗссене те ӑнӑҫлӑ пурнӑҫларĕç. Тепӗр тапхӑр — карлӑклӑ кантрапа каҫасси, аслӑк урлӑ каҫасси, шурлӑх урлӑ тӗмескесем тăрăх каҫасси, «маятник» пек хунӑ пӗрене тӑрӑх каҫасси, тӑвалла хӑпарасси тата анаталла анасси. «Хӑрушсӑрлӑх шкулӗ» ятлӑ конкурс тулли те питӗ кӑсӑк пулчӗ. Ачасем «Лӗпӗш», «Ромб», «Эрешмен карти», «Хӗрӗх ураллӑ» конкурс элеменчӗсене хавасланса хутшӑнчӗҫ. Силленекен пӗрене урлӑ каçасси  тавҫӑрулӑхăн чăн-чăн тӗрӗслевĕ пулчĕ.

Вӗренекенсем граждан хӳтӗлевне хӑнӑхнине практикӑра кӑтартса пачӗҫ, «чир ерекенсен зонине» ҫӗнтерсе тата биатлон элеменчӗсене конкурса хушрӗҫ. Конкурсӑн уйрӑлми пайӗ  хир условийӗсенче васкавлӑ пӗрремӗш медицина пулӑшӑвӗ парас ӗҫре пӗлӳпе хӑнӑхусене кăтартса пани пулчӗ. Пӗрремӗш кунхи ӑмӑртусем туслӑ атмосферӑра иртрӗҫ. Пурте пӑшӑрханаҫҫӗ, хӑйсен командисемшĕн ҫеҫ мар, ытти командӑсемшĕн те хĕпĕртеççĕ. Каҫпа кӑштах ывӑннӑ, анчах ҫутҫанталӑкра ирттернӗ кунпа кӑмӑллӑ ӑмӑртӑва хутшӑнакансем каҫхи апата васкарӗҫ. Пӗрремӗш кун кӑвайт умӗнче юрӑсемпе вӗҫленчӗ. Ачасен хӑйсен ҫӗнӗ тантӑшӗсемпе паллашма, калаçма лайӑх май пулчĕ.

Иккӗмӗш кун та кӑсӑклӑ та тулăх пулчӗ. Ирхи тутлӑ апат ҫинӗ хыҫҫӑн туризм спорчӗн ҫӗнӗ тӑррисене ҫӗнетме хатӗр пулчĕç. Малтан вырӑнти ориентировани енӗпе конкурс кĕтрĕ. Слет организаторӗсем ҫамрӑк туристсен вӑхӑтпа туризм хатӗрӗсемпе экипировкисемпе иртмелли маршрута малтанах палӑртса хунӑ. Акӑ стартра пӗрремӗш команда. Маршрута стартра илнӗ компаспа «легендӑпа» ориентир илсе иртмелле. Ӑмӑрту тапхӑрӗн комплексӗнче пысӑк чӑрмавсене ҫӗнтерсе ачасен вӑрманти тарӑн ҫырмаран анмалла, вӑрӑм канатпа усӑ курса хӑпармалла.

Ҫав хушӑрах пур хутшăнакан та пӗр-пӗринпе тачӑ ҫыхӑнса тӑнине тата пӗр-пӗрне пулӑшнине асӑрхама пулчĕ. Ҫак тапхӑра ҫӗнтерсе, ачасем малалла вӗҫтерчӗҫ. Унта кантрапа карлӑк урлӑ каҫмалла, карлӑксем ҫав тарӑн ҫырма урлӑ урӑх ҫӗртен каҫса каймалла. Команда капитанӗ ачасене страхлав канат вӗҫне тытса хавхалантарчĕ. Малалла Карпов маркировка тунӑ маршручӗ тӑрӑх тата юлашкинчен — финиш ҫӗнтерӳ линине ҫул тытмалла. Ачасен сӑн-пичӗсенче ҫав тери савӑнӑҫпа киленӳ палӑрать. Маршрут иртсе пынӑ чух команда кӑмӑлĕ, пӗр-пӗрне пулӑшни, пӗр-пӗрне хавхалантарни сисӗнчĕ.

Ҫак икӗ кун хушшинче районти шкулта вӗренекенсем чӑн-чӑн туристсем пулса тӑчӗҫ, ҫӗнӗ пӗлӳ илчӗҫ, хӑнӑхусене кăтартрĕç, вӗсене практикӑра ҫирӗплетрӗҫ. Тӗрлӗ дисциплинӑра ӑмӑртса туристсен чи лайӑх командисем палӑрчӗҫ. Хушăлкари пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкул команди, пӗлтӗрхи пекех, икӗ ушкӑнра та лидер пулса тӑчӗ. Кӗҫӗн ҫулти ушкӑнра иккӗмӗш вырӑна Пишпÿлекри 2-мĕш вӑтам шкул команди йышӑнчӗ, виҫҫӗмӗшсем Пăслăкри вӑтам шкул ачасем пулчӗҫ. Аслӑ ҫулти ушкăнра иккӗмӗш вырӑна Пишпÿлекри 1-мĕш вӑтам шкул ачисем йышӑнчĕç. Пишпÿлекри 2-мĕш вӑтам шкулти ҫамрӑк туристсем виҫҫӗмӗш вырӑнта.

 

Гази МУХАМЕТОВ.

 

Сӑнӳкерчӗкӗсем: Гази Мухаметов