Ырлӑхпа шанăç ҫурчӗ

Пишпÿлек районӗнчи ватӑ граждансемпе инвалидсене стационарта пулӑшу паракан уйрӑмӗнче кашни 40 ҫын тӑрӑшулăх, ӑнланнине тата пулӑшу тупнӑ.
Кăрканта пысӑк çурт пур, ҫанталӑк тӗтреллӗ пулин те, унран яланах уйрӑм ӑшӑ кӗрет. Кунта кӗрсенех килти атмосферӑпа канлӗхе туйса илетĕн. Кунта тӗлӗнмелле, ырӑ ҫынсем пурӑнаҫҫӗ, вӗсен кашнин шӑпи хурлӑхлӑ, анчах пурнӑҫ опычӗ хӑйне евӗрлӗ.
Кăркан ялӗнчи уйрăм 1996 ҫулхи сентябрь уйӑхӗнчен пуҫласа ӗҫлет. Социаллӑ пулӑшу илекенсемшӗн хӑтлӑ условисем йӗркеленӗ. Стационарта пилӗк хут апат-ҫимӗҫ çитерессине йӗркеленӗ. Хальхи вӑхӑтра уйрӑмра ватӑсем ҫеҫ мар, инвалидсем 14 ҫын пулăшу илеççĕ. Уйрăмра врач йышӑнмалли кабинет, процедура кабинечӗ, канмалли пӳлӗм, апат-ҫимӗҫ хумалли столовӑй, пӗрремӗш тата иккӗмӗш хутра санузелсем, душевойпа прачечнӑй, ҫавӑн пекех ҫывӑхри территорире пӗренерен тунӑ мунча пур.
13 ҫул ӗнтӗ Раиса Рамоновна Рахимова стационар заведующийӗ. Интернат-çуртра пурӑнакансемшӗн тӑрӑшни персоналӑн лайӑх ӗҫне тивӗҫтерет: заведующи, ултӑ сиделка, икӗ повар, икӗ кухня работникӗ, медицина сестри, склад заведующийӗ, водитель.
Раиса Рамоновна каласа панӑ тӑрӑх, кунта республикӑн тӗрлӗ кӗтесӗсенчен килнӗ ҫынсем пурăнаççĕ.
— Пирӗн пата пурнӑҫ тӑршшӗпе пӗччен пурӑнса ирттернӗ ҫынсем, ҫавӑн пекех пурнӑҫри кӑткӑс лару-тӑрӑва лекнӗ ҫынсем час-часах килеҫҫӗ. Пирӗн районтан социаллӑ пулӑшу илекенсем сахал, ҫакӑ питӗ савӑнтарать. Ку вӑл тӑванӗсемпе ҫывӑх ҫыннисем хӑйсем вӗсемшӗн тӑрӑшма пултарнине пӗлтерет, - палӑртать стационар заведующийӗ.
Интернат-ҫуртра ватӑрах пӗччен ҫын хӑйне кунта килти пекех туйтӑр тесе пур условисем те йӗркеленӗ.
— Стационарта "Вӑрӑм ӗмӗре хирӗҫ" культурӑпа кану программи туса хатӗрленӗ, вӑл интерес енӗпе социаллӑ пулӑшу ӗҫӗсем илекенсемпе ӗҫлеме палӑртать. Эрнипех кружоксен расписанине тунӑ: ал ӗҫӗ, ÿкерни, кулинари, спорт мероприятийӗсем, гарденотерапи (психосоциаллӑ, ӗҫ реабилитацийӗ ӳсентӑрансемпе ӗҫлеме пулӑшнипе). Арҫынсене ытларах сӗтел ҫинчи шашкӑсем, шахмат, домино вӑййисем килӗшеҫҫӗ. Хӗрарӑмсем ал ӗҫне кӑмӑллаҫҫӗ. Асламӑшӗсемпе аслашшӗсем хӑйсем пахчара, кухньӑра ӗҫлекенсене пулӑшасшӑн, мӗншӗн тесен вӗсем хӑйсене кирлӗ пек туяҫҫӗ. Кичемленме вӑхӑт ҫук, - каласа парать Раиса Рамоновна.

Ҫемьери ӑшӑ атмосферӑра уявсем, çуралнă кун саламӗсем, музыка программипе туслӑ чей ӗҫнисем иртеҫҫӗ. Кунта халӑхӑн сахал мобильлӗ ушкӑнӗсен представителӗсем пурӑнаҫҫӗ пулин те интернат-ҫуртӑн "культура программи" тулли. Тӗрлӗ конкурссем, спорт ӑмӑртӑвӗсем, ӳкерӳ енӗпе ӑсталӑх класӗсем тата ытти те куллен иртеҫҫӗ. Тӗрлӗ мероприятисем йĕркелеҫҫӗ. Кунта пирӗн районтан ҫеҫ мар, кӳршӗри районсенчен те пултарулӑх коллективӗсем концертсемпе килеҫҫӗ.
— Пирӗн пата час-часах Приютовăри ветерансен канашӗн представителӗсем килеҫҫӗ. Вӗсем чун-чӗрене тивекен юрӑсем юрлаҫҫӗ, сӑвӑсем вулаҫҫӗ, баянпа выляҫҫӗ, сценкӑсем кӑтартаҫҫӗ. Социаллӑ пулӑшу паракан хӗрарӑмсенчен пӗрне вӗсем нумаях пулмасть баян парнеленӗ. Вӑл пирӗн питӗ илемлӗ юрлать, вылять, - тет стационар заведующийӗ.
Ватӑсене пӗтӗм чӗререн пулӑшас текенсем те пур.
— Пишпÿлек чиркӗвӗпе мечечĕ пире питӗ пулӑшаҫҫӗ. Вӗсен пулӑшӑвӗ пурлӑх тӗлӗшӗнчен кӑна мар. Вӗсем килеҫҫӗ, калаҫусем ирттереҫҫӗ, кӗлӗ кунӗсем ирттереҫҫӗ, мӗншӗн тесен кунта ватӑсене çавă ҫитмест. Кашнинчех вӗсем ҫакна чӑтӑмсӑр кӗтеҫҫӗ. Волонтерсем килеҫҫӗ. Улма-ҫырла, канфет, чечексем илсе килеҫҫӗ. Кӑҫал пире пӗр хӗрарӑм питӗ тӗлӗнтерчӗ. Шел те, вӑл хӑйӗн хушаматне ҫаплах каламарӗ, вӑл Пишпÿлекрен пулнине ҫеҫ пӗлетпӗр. Кӑҫал вӑл хӑйӗн юбилейне ирттернӗ, хӑнасене пурне те парне вырӑнне ватӑсем валли мӗн пама пултарнине илсе килме хушнă. Вӑл пире кирлӗ япаласем питӗ нумай илсе килчӗ. Подгузниксем, салфиткесем, туалет хатӗрӗсем, футболкӑсем, пижамӑсем т.ыт. те, пире калама ҫук тӗлӗнтерчӗ ку. Кун пекки пӗрремӗш хут пулчĕ, - каласа парать Раиса Рамоновна.
Стационар персоналӗ туслӑ, пӗрлешӳллӗ коллектив пулса тӑрать. Вӗсем кил-ҫуртра пурӑнакансен сывлӑхӗпе пурнӑҫӗн хуралӗнче тӑраҫҫӗ, пӗрлехи ӗҫшӗн - ватӑсемпе инвалидсен сывлӑхне упрассишӗн тата пурнӑҫне малалла тӑсассишӗн чирлеҫҫӗ. Кашни сотрудник кашни ҫын валли уҫӑ тупма, хавхалантарма, йӑпатма пӗлет. Ҫак ырӑ чӗресемпе тӑрӑшӑва пула хӑш-пӗр йывӑр чирлисем ура ҫине тӑраҫҫӗ те ҫӗнӗрен пурӑнма вӗренеҫҫӗ.
— Кунта эпӗ пилӗк ҫул ӗнтӗ. Кунта Уфаран пӗҫҫене йывăр хуҫса килсе кӗтӗм. Кӳме ҫинче куҫса ҫӳреттĕм, икӗ ҫул хушши выртрăм. Анчах хама алла илтĕм те хуллен ура ҫине тӑтăм, утма пуҫларăм. Кунта ӗҫлекен хӗрачасем — ылтӑн. Кунта эпир нихҫан та тунсӑхламастпӑр. Пурте пӗр-пӗрне пулӑшатпӑр, хавхалантаратпăр. Кӗнекесем, хаҫатсем вулатпӑр, телевизор пӑхатпӑр, ӳкеретпӗр. Савӑнӑҫлӑ пурӑнатпӑр. Ҫак кунсенче эпӗ 77 ҫул тултартӑм. Курасчӗ сирӗн, мӗнле çуралнă кун турӗҫ мана кунта! Парнесем те, торт та, чечексем те. Пурте чӗререн ташларӗҫ, юрларӗҫ. Мишка та саламлама килчӗ. Мана сюрприз пачӗҫ. Кашни уява паллӑ тӑватпӑр. Волонтерсем час-часах парнесем илсе килеҫҫӗ. Ваттисен ҫурчӗ теме те ҫук. Ку пирӗн иккӗмӗш ҫурт. Кунта ҫутӑ, ӑшӑ та канлӗ, пире тата мӗн кирлӗ, - палӑртать Венера Такшиновна интернат-çуртра пурӑнакан хӗрарӑмсенчен пӗри.
Стационарта ӗҫлекен ҫынсем ҫине пӑхатӑн та, хӑйсен ӗҫне ҫапла юратса, вӗсен чӗрисенчен тухакан юрату, тимлӗх, тӑрӑшулăх мӗнле пулма кирлине ӑнланатӑн.

— Пирӗн ӗҫре чи кирли вӑл - ырӑ чӗре, хӗрхенӳ, ӑнлану тата шеллеме пĕлни. Ҫын кунта ӗҫлеме мар, пулӑшма килет. Отпуска кайнӑ чухне те хӗрачасем çуртра пурӑнакансемшӗн кулянаҫҫӗ, тунсӑхлаҫҫӗ. Кунта ӗҫлеме килекен ӑнсӑртран пулнӑ ҫынсем нумайлӑха тӑмаҫҫӗ. Кашни ҫынах ҫын ыратнине йышӑнма пултараймасть. Хӑшпӗрисем мораль тӗлӗшӗнчен чӑтаймаҫҫӗ, мӗншӗн тесен кунта кашни ыратнине ху урлӑ ирттерсе яратӑн. Ковид вӑхӑтӗнче эпир кунта икшер эрне пурӑнтӑмӑр. Хӑйсен пӗтӗм йывӑрлӑхӗсене шалтан ҫав тери курчӗҫ, ҫакна пурте пирӗн коллектив тата ҫирӗпрех пулнине туйса илчӗҫ. Текучка пирӗн сайра пулать. Кам та пулин пенсие каять пулсан çеç. Пенсие тухнисем те, кӑштах кансан, каллех кунта ӗҫлеме таврӑнаҫҫӗ, - ӑнлантарать стационар заведующийӗ.
Ватӑсемпе инвалидсем валли интернатра пулса курнӑ хыҫҫӑн кунта пурнӑҫ чарӑнса тӑмасть, ҫутӑ сӑрсемпе вылять теме пулать. Ҫынсем хупӑнса лармаҫҫӗ. Вӗсен иккӗмӗш пурнӑҫ пуҫланать. Ку ӗҫре ҫурт сотрудникӗсем пысӑк пулӑшу тата хавхалану параҫҫӗ. Кирек хӑҫан та пӗр япала — этем чунӗн тӳрӗлӗхӗпе ырӑлӑхӗ — улшӑнмасть вӗт.
— Нумай пулмасть пиртен пирӗн учреждение мӗнле ят парасси ҫинчен ыйтрӗҫ. Ку пачах ваттисен ҫурчӗ мар, "ӑшӑ" е "ырӑ та шанăç çурчӗ", — палӑртать Раиса Рамоновна.
Неля САБАХОВА.
Сӑнӳкерчӗкӗсем: Раиса Рамоновнан архивӗнчен.